Organizacje pozarządowe

Informacja o Ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.

Ustawa o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (Dz. U. z 2003r. Nr 96, poz. 873 z późn. zm.) uchwalona w dniu 24 kwietnia 2003 roku jest podstawowym aktem prawnym regulującym kwestie związane z działalnością organizacji pozarządowych w Polsce i ich relacji z organami administracji publicznej. Znajdują się w niej zagadnienia związane z prowadzeniem działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe, sposoby uzyskania przez organizację statusu organizacji pożytku publicznego oraz kwestie dotyczące nadzoru nad ich działalnością. Zawiera także informacje odnośnie trybu, zasad i form zlecania realizacji zadań publicznych przez administrację publiczną organizacjom pozarządowym, a także warunki wykonywania świadczeń przez wolontariuszy.

Pełnomocnikiem Prezydenta Miasta Świętochłowice ds. współpracy z organizacjami pozarządowymi jest:
Paula Niewiadomska – nr tel. 32 349 18 26, e-mail: ngo@swietochlowice.pl

Definicja organizacji pozarządowej oraz działalności pożytku publicznego

Zgodnie z ustawą, działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych, które zostały wymienione w art. 4 ustawy. Do zadań tych zaliczono m.in. pomoc społeczną, działalność charytatywną, ochronę i promocję zdrowia, promocję zatrudnienia, kulturę, naukę, oświatę i wychowanie, ekologię i dziedzictwo przyrodnicze, upowszechnianie, ochronę wolności oraz praw człowieka, działania na rzecz integracji europejskiej, a także promocję i organizację wolontariatu.

W świetle ustawy do organizacji pozarządowych zalicza się stowarzyszenia, fundacje oraz utworzone na podstawie przepisów ustaw osoby prawne lub jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, które nie są jednostkami sektora finansów publicznych oraz które nie działają w celu osiągnięcia zysku.

Działalność pożytku publicznego może być prowadzona także przez:

• osoby prawne i jednostki organizacyjne działające na podstawie przepisów o stosunku Państwa do Kościoła Katolickiego w Rzeczpospolitej Polskiej, o stosunku Państwa do innych kościołów i związków wyznaniowych oraz o gwarancjach wolności sumienia i wyznania, jeżeli ich cele statutowe obejmują prowadzenie działalności pożytku publicznego
• stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego
• spółdzielnie socjalne
• spółki akcyjne i spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz kluby sportowe będące spółkami działającymi na podstawie przepisów ustawy z dnia 25 czerwca 2010r. o sporcie, które nie działają w celu osiągnięcia zysku oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych oraz nie przeznaczają zysku do podziału między swoich członków, udziałowców, akcjonariuszy i pracowników

Status organizacji pożytku publicznego

Ustawa reguluje zagadnienia związane z możliwością uzyskania przez organizacje statusu organizacji pożytku publicznego. Może o niego ubiegać się organizacja pozarządowa, która prowadzi swą działalność na rzecz ogółu społeczności lub określonej grupy wyodrębnionej ze względu na szczególnie trudną sytuację życiową lub materialną w stosunku do społeczeństwa (w odniesieniu do stowarzyszeń działalność może być prowadzona również na rzecz członków). Organizacja jest też zobowiązana do zapewnienia przejrzystości prowadzonej działalności merytorycznej i finansowej, a także wewnętrznej kontroli i sprawozdawczości. Organizacje posiadające status pożytku publicznego są zwolnione z podatku dochodowego, od nieruchomości, podatku od czynności cywilnoprawnych, opłaty skarbowej oraz opłat sądowych. Aby uzyskać status organizacji pożytku publicznego konieczne jest wystąpienie z wnioskiem do Krajowego Rejestru Sądowego. Organizacją pożytku publicznego może zostać podmiot, który prowadzi działalność pożytku publicznego nieprzerwanie co najmniej przez 2 lata.

Ustawa wprowadza możliwość przekazywania przez osoby fizyczne 1% podatku dochodowego na rzecz organizacji pożytku publicznego. Podatnik może dokonać wpłaty na konto organizacji, a następnie odliczyć od swojego podatku dochodowego całość lub część wpłaconej kwoty – maksymalnie do wysokości 1% należnego podatku – oraz wykazać to w rocznym formularzu PIT.

Działalność statutowa organizacji

Organizacja może pełnić swoją działalność statutową w formie nieodpłatnej bądź odpłatnej. Działalnością nieodpłatną pożytku publicznego jest świadczenie usług, za które organizacja nie pobiera wynagrodzenia. Działalnością odpłatną natomiast jest działalność w zakresie wykonywania zadań należących do sfery zadań publicznych wymienionych w art. 4 ustawy w ramach realizacji celów statutowych, za którą organizacja pobiera wynagrodzenia. Do działalności odpłatnej zalicza się także sprzedaż towarów lub usług wytworzonych lub świadczonych przez osoby bezpośrednio korzystające z działalności pożytku publicznego oraz sprzedaż przedmiotów darowizn na cele związane z prowadzeniem działalności pożytku publicznego.

Zlecanie realizacji zadań publicznych

Ustawa określa także zasady zlecania realizacji zadań publicznych przez organy administracji publicznej. Charakteryzuje szczegółowo wszystkie elementy związane z procedurą dotyczącą ogłaszania otwartych konkursów ofert na wykonanie zadań publicznych m.in. formy wsparcia, zasady ogłaszania konkursu i rozpatrywania złożonych na konkurs ofert. Ustawa nakłada obowiązek współpracy administracji publicznej z organizacjami pozarządowymi w sferze zadań publicznych, określonych w ustawie. Współpraca ta może polegać na:

• zlecaniu organizacjom pozarządowym realizacji zadań publicznych w postaci wsparcia wykonania zadania realizowanego przez organizację poprzez udzielenie jej dofinansowania na jego realizację lub też powierzenia wykonywania zadania publicznego poprzez udzielenie dotacji na jego realizację.
• wzajemnym informowaniu się o planowanych kierunkach działalności przez organy administracji publicznej oraz organizacje.
• konsultowaniu z organizacjami projektów aktów prawnych w dziedzinach dotyczących działalności statutowej organizacji.
• tworzeniu wspólnych zespołów o charakterze doradczym i inicjatywnym, składających się z przedstawicieli organizacji pozarządowych i administracji publicznej.

Współpraca ta może również odbywać się w formie umowy o wykonanie inicjatywy lokalnej oraz umów partnerstwa określonych w ustawie z dnia 6 grudnia 2006r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju.: