Wzgórze Hugona (Hugoberg)

Góra HugonaGóra Hugona jest najwyższym wzniesieniem miasta. Przebiega tu granica między Świętochłowicami, Rudą Śląską oraz Chorzowem. W 1803r. obszar ten pokrywały całości lasy. Jednak postępujący rozwój przemysłu spowodował, że od 1883r. teren ten został silnie zdegradowany. Szczególne znaczenie dla bytu wielu gatunków roślin i zwierząt miały zmiany spowodowane szkodami górniczymi. Zanik źródeł, bajorek oraz strumieni spowodował stopniowe wymarcie licznych gatunków we florze i faunie wodnej. Jednak w miarę upływu czasu w miejsce naturalnych mokradeł wskutek działalności ludzkiej pojawiły się zbiorniki wodne i mokradła pochodzenia przemysłowego, do których wyniku procesów wtórnosukcesyjnych powracają rośliny i zwierzęta, tworząc względnie zrównoważone ekosystemy. Te miejsca ze względu na wysoką wartość przyrodniczą są godne objęcia ochroną prawną.

Na Wzgórzu Hugona jest kilka hałd o różnej powierzchni. Największa z nich zajmuje obszar 15 ha. Jest ona porośnięta trawami i krzewami. Pozostałe zwałowiska zostały całkowicie porośnięte lasem mieszanym. Z innych form antropogenicznych można odnaleźć we wschodniej części Wzgórza Hugona kamieniołomy porośnięte lasem mieszanym oraz krzewami. Posiadają one istotne walory przyrodnicze.

FLORA

Szata roślinna na omawianym terenie należy do najlepiej wykształconych i zróżnicowanych w Świętochłowicach. Choć jest prawie w całości pochodzenia antropogenicznego, posiada dużą wartość przyrodniczą i spełnia ważną rolę biocenotyczną. Jest siedliskiem licznych gatunków roślin, grzybów i zwierząt w tym także gatunków podlegających ochronie. Wpływa w znacznym stopniu na poprawę warunków mikroklimatycznych i zdrowotnych mieszkańców sąsiadujących osiedli, a także poprawia walory krajobrazowe tej części miasta. Odnotowano tu ok. 110 gatunków roślin naczyniowych, wśród których można odnaleźć dwa gatunki objęte ścisłą ochroną (kruszczyk szerokolistny i bluszcz pospolity) oraz gatunki częściowo chronione (kalina koralowa, konwalia majowa, kruszyna pospolita).
Prawie w całości Górę Hugona porastają zbiorowiska leśne, gdzie leśne gatunki roślin stanowią około 50% ogólnej liczby flory. W wyniku szczegółowej analizy flory uznano, że na znacznej powierzchni omawianego obszaru występuje słabo wykształcona postać grądu subkontynentalnego, a także na mniej żyznym siedlisku występują fitocenozy w postaci bardzo słabo wykształconego kontynentalnego boru mieszanego. Bujnie rozwija się tu podszyt, którego zwarcie wynosi ok. 60-70%.

FAUNA

Ze względu na faunę występującą na Wzgórzu Hugona wyróżniono kilka ekosystemów:

Ekosystem lasu – najliczniejszą gromadą kręgowców w lesie są ptaki, zakładające gniazda w różnych jego piętrach. I tak spotykamy tu min. kruka, gołębia grzywacza, jastrzębia, sójkę, kosa, paszkota, kowalika, dzięcioła dużego, dzięciołka i wiele innych. Spotykane są tu również drobne ssaki owadożerne jak ryjówka aksamitna, kret i jeż.
Wody powierzchniowe – w obrębie Góry Hugona brak rzek i potoków. Można natomiast odnaleźć liczne oczka wodne, które są miejscami bytowania i rozrodu płazów (żaba trawna, żaba moczarowa, traszki: zwyczajna, grzebieniasta, ropucha szara, ropucha zielona, żaba jeziorowa, kumak nizinny, ropucha paskówka, rzekotka drzewna i inne) drapieżników (zaskroniec zwyczajny) czy ptaków (czapla siwa, bocian biały). Odnotowano również występowanie licznych bezkręgowców (ważka płaskobrzucha, nartnik, pływak żółtobrzeżek i inne). Z ssaków na uwagę zasługuje występowanie wydry. Wśród ryb stwierdzono karasia, lina, okonia, płoć, ukleję. W otoczeniu omawianego terenu znajduje się silnie zanieczyszczony związkami fenolowymi staw „Kalina”, na którym jednak mimo znacznego skażenia odnotowano występowanie takich ptaków jak: perkoz dwuczuby, łyski, kaczki czy płazów (żaba jeziorowa, żaba wodna).
Trzcinowiska – u podnóży Góry Hugona, w dolince znajduje się trzcinowisko – podmokły zalewany teren, tworzący dość duży stawek o powierzchni lustra wodnego ok. 200 m2. Jest to miejsce gniazdowania ptactwa wodno- błotnego, trzciniaka, kaczek, łysek, rozrodu płazów, pobytu zaskrońca zwyczajnego, a w suchych miejscach, okresowego schronienia zajęcy i saren.
Agrocenozy – znajduje się tu niewielka powierzchnia gruntów ornych. Związane są z nią pokarmowo sarny i zające, bażanty, krety, ryjówki, kuropatwy, skowronki a także szkodniki pól jak np. mysz domowa czy nornica. Otwarta przestrzeń pól przyciąga jastrzębie, myszołowy, pustułki. W pobliżu zabudowań gospodarskich w olbrzymich wypróchniałych wierzbach widywana bywa sowa puszczyk.
Ogródki działkowe – są dogodnym miejscem bytowania nietoperzy, jeży, ptaków śpiewających, sów, a także kretów, wiewiórek, kun domowych czy też szkodników upraw.
Budynki przemysłowe – kominy przemysłowe zakładów, wieże wyciągowe, szyby wentylacyjne, zabudowania są miejscem bytu kawki, pustułki, wróbli, nietoperzy, a ponadto pełnią rolę rekwizytu ekologicznego do wypatrywania zdobyczy.

Na terenie Wzgórza Hugona odnaleziono dotychczas 92 gatunki kręgowców – 5 gatunków ryb, 15 gatunków reprezentujących herpetofaunę, 53 gatunki ptaków oraz 19 gatunków ssaków. Spośród nich aż 71 podlega ochronie prawnej a trzy chronione są prawem łowieckim.
Do największych osobliwości faunistycznych należą: traszka grzebieniasta, kumak nizinny, grzebiuszka ziemna, ropucha paskówka, rzekotka drzewna oraz zaskroniec zwyczajny, a także krogulec, zimorodek, dzięcioł zielony, trzciniak i derkacz.

Badania przeprowadzone na omawianym obszarze wykazały, ze Górę Hugona charakteryzuje bardzo duże zróżnicowanie siedlisk i niezwykle wysoka bioróżnorodność.