Miasto

Zwiedzali Piaśniki

W sobotę, 7 września br., można było zwiedzić kaplicę przyszpitalną oraz schron bojowy w Piaśnikach. Wydarzenie odbyło się w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa.

W sobotę, 7 września br., można było zwiedzić kaplicę przyszpitalną oraz schron bojowy w Piaśnikach. Wydarzenie odbyło się w ramach Europejskich Dni Dziedzictwa.

Zainteresowani mieszkańcy naszego miasta, i nie tylko, mogli uczestniczyć w spacerze, dzięki któremu poznali bliżej historię i zabytki Piaśnik. Głównymi punktami zwiedzania była kaplica przyszpitalna z 1906 rok oraz schron bojowy zlokalizowany w Parku Heiloo. 

Kapilca przyszpitalna

Szpital w Piaśnikach – obecnie Szpital Powiatowy, został zaprojektowany i wzniesiony w latach 1903 – 1906. Zbudowany przez Śląska Spółkę Akcyjną dla Górnictwa i Hutnictwa Cynkowego, przeznaczony był dla pracowników huty Silesia w Lipinach i ich rodzin. W pamiątkowej księdze z 1903 r., wydanej z okazji 50-lecia Zarządu Spółki opublikowano rysunki rzutów i elewacji szpitala. Szpital składał się pierwotnie z dwóch budynków – głównego, dwukondygnacyjnego – wzdłuż ul. Chorzowskiej, gdzie mieścił się oddział męski i tylnego, jednokondygnacyjnego z odziałem kobiecym.

W części wschodniej tego budynku zbudowano kaplicę, której wystrój w większości zachował się do dziś. Główne wejście z zewnątrz do kaplicy umieszczono na elewacji południowej – od dziedzińca szpitalnego. Pierwotnie istniało również wejście dla chorych. Budynek jest murowany z cegły, detal architektoniczny wykonano z kształtek ceramicznych. 

Kaplica ma wnętrze salowe o smukłych proporcjach. Część nawową od części zakrystyjnej oddziela ściana z łukiem tęczowym, w którą wbudowany jest ołtarz i 2 symetryczne wejścia do zakrystii. W części wejściowej – południowej znajduje się niewielki chór muzyczny. Drewniana więźba dwuspadowego dachu nawy i dachu nad zakrystią jest częściowo otwarta do wnętrza, częściowo przykryta deskowaniem. Wnętrze doświetla 6 okien umieszczonych na ścianie wschodniej, 2 na elewacji południowej i 3 w zakrystii – od północy. Aktualnie nie jest znany projektant zespołu szpitala i kaplicy.

Z pierwotnego wyposażenia kaplicy zachowały się m. in.: ołtarz wykonany z cegły, kształtek ceramicznych i drewna z figurą Najświętszego Serca Pana Jezusa, połączony z belką tęczową z rzeźbami (krucyfiks, św. Jan Ewangelista, Matka Boska, św. Jadwiga, św. Karol Boromeusz), 14 stacji Drogi Krzyżowej (oleodruki w drewnianych ramach opracowanych snycersko), Obrazy: Matka Boska Bolesna, Chrystus, św. Tomasz, rzeźba drewniana Matka Boża Immaculata, rzeźby gipsowe: św. Tereska od Dzieciątka Jezus, św. Antoni, św. Józef, św. Wincenty a Paulo, ławki, dzwonek zakrystyjny, lampa wisząca, kredens zakrystyjny, fisharmonia. Nie zachowała się część wystroju ołtarza, gdzie brakuje 2 rzeźb po bokach figury Najświętszego Serca Pana Jezusa i dekoracji snycerskiej w formie baldachimów nad rzeźbami.

W 2006 r. zostały opracowane karta ewidencyjna budynku kaplicy oraz karty ewidencyjne zabytków ruchomych które składają się na wyposażenie obiektu (autorka: Irena Kontny). W 2009 roku kaplica została wpisana do rejestru zabytków województwa śląskiego.

Prace budowlane i konserwatorskie przy kaplicy szpitala w Piaśnikach toczą się od 2009 r. W tym czasie wykonano następujące prace:

  • 2009 – opracowanie projektu remontu kaplicy
  • 2010 – remont pokrycia dachu oraz izolacja fundamentów
  • 2013 – wymiana instalacji elektrycznej, montaż sygnalizacji poż. i remont posadzki
  • 2014 – renowacja drzwi wejściowych, wykonanie okładziny schodów zewnętrznych, odtworzenie okna (rozety) nad wejściem głównym
  • 2015 – renowacja stolarki okiennej wraz z przeszkleniem witrażowym w 6 oknach nawy
  • 2015 – remont elewacji (czyszczenie chemiczne i mechaniczne, uzupełnienie ubytków, rozbiórka i odtworzenie detalu zwieńczenia elewacji frontowej, hydrofobizacja lica elewacji)
  • 2016 – renowacja stolarki okiennej (5 pozostałych okien)
  • 2016 – odsłonięcie i zabezpieczenie ornamentalnej i figuralnej polichromii na wschodniej ścianie łuku tęczowego kaplicy szpitalnej – 18 728, 45 zł

Całkowity koszt prac wyniósł 587.687,44 zł, z czego z budżetu ZOZ-u  116.958,99

Od 2014 roku prowadzone są prace związane z odsłonięciem malowideł na ścianach, które zostały rozpoczęte od badań na obecność polichromii na początku 2014 r. Stwierdzono, iż pod późniejszymi warstwami farby zachowały się ślady pierwotnej dekoracji malarskiej, widocznej na przedwojennych pocztówkach. W 2017 r. zakończono konserwację estetyczną malowideł na ścianie tęczowej (przy ołtarzu) oraz odsłonięto i zabezpieczono dekoracje w partii lamperii (faza wstępna – konserwacja techniczna).

W 2017 r. roku wykonano prace konserwatorskie we wnętrzu kaplicy, związane z odsłonięciem i konserwacją techniczną (zabezpieczeniem) dekoracji malarskiej w partii lamperii. Drugi zakres dotyczył wykonania konserwacji estetycznej ściany tęczowej, tj. ściany z łukowo zamkniętym otworem, w którą wbudowany jest ołtarz, stanowiącej ażurową przegrodę pomiędzy nawą a zakrystią.

Konserwacja estetyczna dekoracji malarskiej ściany z łukiem tęczowym polegała na uzupełnieniu ubytków tynków, uzupełnieniu polichromii, ewentualnie zrekonstruowaniu niezachowanych fragmentów malowideł na podstawie odkrywek i zdjęć archiwalnych. Zakończono również prace przy konserwacji technicznej polichromii w partii lamperii.

W 2018 r. wykonano I etap konserwacji ołtarza w następującym zakresie:

  1. elementy złocone i srebrne – oczyszczenie, rekonstrukcja brakujących elementów, punktowanie, zabezpieczenie,
  2. elementy polichromowane – zabiegi konserwatorskie i restauratorskie, dezynsekcja, dezynfekcja, impregnacja, oczyszczenie z zabrudzeń powierzchniowych, usunięcie przemalowań, podklejenie warstw, uzupełnienie ubytków podłoża drewnianego, uzupełnienie ubytków zapraw, warstw malarskich i złoceń, zabezpieczenie całości,
  3. elementy wykonane z materiału ceramicznego glazurowanego – zabiegi konserwatorskie i restauratorskie, oczyszczenie z zabrudzeń powierzchniowych, naprawa spękanego nadproża, usunięcie przemalowań, uzupełnienie ubytków spoinowań oraz ubytków materiału ceramicznego, spoinowanie, scalenie kolorystyczne, uzupełnienie szkliwienia,
  4. elementy wykonane z materiału ceramicznego nieglazurowanego – zabiegi konserwatorskie i restauratorskie, usunięcie przemalowań, ewentualne usunięcie destruktów spoinowań, uzupełnienie ubytków materiału ceramicznego oraz spoinowań, hydrofobizacja, scalenie kolorystyczne,
  5. elementy konstrukcyjne – zabiegi konserwatorskie i restauratorskie, dezynsekcja, dezynfekcja, impregnacja, oczyszczenie z zabrudzeń powierzchniowych, usunięcie przemalowań, podklejenie warstw, uzupełnienie ubytków podłoża drewnianego, prace stolarskie, uzupełnienie ubytków zapraw i warstw malarskich, zabezpieczenie całości.